Ο Σπούτνικ κι η γεωπολιτική μάχη για την κυριαρχία στην ΤΝ
Η παγκόσμια μάχη για την υπεροχή στην ΤΝ, οι μειλίχιοι Δαναοί του tech και η Κίνα. Επίσης, 1 τρισ. AI Αgents με δικό τους πορτοφόλι ώς το 2040 και δύο άκρως τρομαχτικές και συναρπαστικές εξελίξεις
Ι.
Η ασημένια μπάλα που πλήγωσε τον αμερικανικό εγωισμό
O ρωσικός δορυφόρος «Sputnik 1», που εκτοξεύτηκε στις 4 Οκτωβρίου του 1957, εν μέσω Ψυχρού Πολέμου, από την τοποθεσία όπου σήμερα βρίσκεται το κοσμοδρόμιο του Baikonur, δεν είχε από μόνος του τίποτα το εντυπωσιακό, αν εξαιρέσεις ίσως το αστραφτερό ασημί του χρώμα.
Το μέγεθός του δεν ξεπερνούσε εκείνο μιας μεγάλης φουσκωτής μπάλας θαλάσσης (η διάμετρός του ήταν μόλις 58 εκατοστά) και το βάρος του ήταν μόνο 83 κιλά, όσο ζυγίζουν περίπου εννέα …καρπούζια μεσαίου μεγέθους. Ούτε οι δυνατότητές του ήταν εντυπωσιακές.
Ωστόσο, αυτή η μικρή ασημένια μπάλα προκάλεσε σημαντική κρίση αυτοπεποίθησης στις ΗΠΑ. Ενδεικτικές της απήχησης που είχε στην αμερικανική κοινή γνώμη η εκτόξευση του ρωσικού δορυφόρου είναι οι αναρίθμητες αναφορές για τον Sputnik στις αμερικανικές εφημερίδες εθνικής εμβέλειας. Μόνο οι New York Times τον ανέφεραν σε 279 άρθρα στο διάστημα από τις 6 ώς τις 31 Οκτωβρίου του 1957, ήτοι σε περισσότερα 11 άρθρα ημερησίως!
Ως αποτέλεσμα, πυροδοτήθηκε ο αγώνας δρόμου του Διαστήματος ανάμεσα στις ΗΠΑ και την πρώην Σοβιετική Ένωση (η NASA ιδρύθηκε το 1958) και η επιστημονική έρευνα με απτά αποτελέσματα στην πράξη ετέθη ως νέα εθνική προτεραιότητα από την αμερικανική κυβέρνηση (που κατόρθωσε να βάλει πρώτη το σημαιάκι της στη Σελήνη, κάνοντας χλωμότερη τη ρωσική υπερηφάνεια για το επίτευγμα του πρώτου τεχνητού δορυφόρου εκεί πάνω).
Συνολικά, η επιστήμη, η τεχνολογία και η μηχανική χρηματοδοτήθηκαν αδρά στις ΗΠΑ ως απάντηση στο σοβιετικό τεχνολογικό και επιστημονικό επίτευγμα.
Κατά διάφορες πηγές, πολλές ευρέως διαδεδομένες τεχνολογίες και τεχνολογικά προϊόντα, που σήμερα θεωρούνται απαραίτητα στην καθημερινότητα όλου του πλανήτη, όπως οι ημιαγωγοί, οφείλουν σε μεγάλο βαθμό την ανάπτυξή τους στην κρίση αυτοπεποίθησης και στον συνακόλουθο ταχύ ρυθμό εφαρμοσμένης έρευνας, που πυροδότησε στις ΗΠΑ η βαριά σκιά του ελαφρού Sputnik.
Αν ο Sputnik ευθυνόταν όντως σε μεγάλο βαθμό για τη δημιουργία των ημιαγωγών, όπως πολλοί υποστηρίζουν, τότε ήταν αυτός που έθεσε το βασικό θεμέλιο της σύγχρονης μικροηλεκτρονικής και τεχνολογίας -χωρίς αυτά δεν θα μιλούσαμε σήμερα για Τεχνητή Νοημοσύνη.
ΙΙ.
Χορεύοντας με την Bytedance
Εν έτει 2025 ζούμε έναν αντίστοιχο πόλεμο, μια στιγμή Σπούτνικ. Ίσως δεν μπορεί να συγκριθεί ευθέως, αλλά πολλά κοινά μοιράζεται και πιθανώς αυτός ο πόλεμος να αποδειχθεί πιο αδυσώπητος. Ποιος θα φτάσει πρώτος στην Τεχνητή Γενική Νοημοσύνη (AGI); Κάθε σημαντικό επίτευγμα στο πεδίο της ΤΝ προκαλεί ρίγη -και παροξυσμικό φόρτο εργασίας- στους αντιπάλους.
Σκέψου αυτό το νούμερο μόνο: κάθε μέρα -κάθε 24 ώρες!- υπολογίζεται ότι επενδύονται 1 δισ. δολάρια στον εμπορικό πόλεμο γύρω από την ΤΝ και μια χούφτα εταιρείες «επαναπροσδιορίζουν τον πολιτισμό μας σε πραγματικό χρόνο», όπως το θέτει ο Peter Diamandis σε ένα από τα πρόσφατα newsletters του.
Όλες και όλοι (συμπεριλαμβανομένου του 82χρονου πατέρα μου) γνωρίζουμε τις Google, Open AI και Meta και οι περισσότεροι τις xAI και Anthropic -καθώς και τον τρόπο με τον οποίο αξιοποιούν τα δεδομένα μας και, κάποιες εξ αυτών, ωσάν μειλίχιοι Δαναοί, αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες που ενδέχεται τελικά να αποδεχτούν εξαιρετικά επιζήμιες για τη δημοκρατία (χαρακτηριστικό το παράδειγμα της γενναιόδωρης προσφοράς των υπηρεσιών της Open AI στην αμερικανική δημόσια διοίκηση1) .
Λιγότεροι ίσως ξέρουμε κάτι περισσότερο για την κινεζική Bytedance. Εκτός κι αν τη συνδέσουμε με το γνωστότερο παγκοσμίως δημιούργημά της, το TikTok, που μόνο στις ΗΠΑ έχει 170 εκατ. χρήστες και χρήστριες. Όπως διάβαζα πρόσφατα στους New York Times, τουλάχιστον 20 κυβερνήσεις έχουν επιβάλει έστω μερικούς περιορισμούς στη χρήση του TikTok στις χώρες τους, λόγω ανησυχιών για την επιρροή του στην κοινή γνώμη και τις πιθανές επιπτώσεις στην εθνική ασφάλεια. Η Ουάσιγκτον προωθεί την πώληση των αμερικανικών δραστηριοτήτων του TikTok σε πιο φίλιες δυνάμεις, αλλά ο Πρόεδρος Τραμπ έδωσε πρόσφατα νέα παράταση -μέχρι τις 17 Σεπτεμβρίου- για την ολοκλήρωση του «ban or sale» deal.
Η δύναμη της Bytedance, που διεκδικεί μέρα με την ημέρα τη θέση της ανάμεσα στις παγκόσμιες υπερδυνάμεις της ΤΝ, είναι τα δεδομένα.
Κάθε βίντεο, κάθε φωτογραφία, σχόλιο, αντίδραση και ποστ των χρηστών του TikTok, προσφέρει στη Bytedance πολύτιμη πληροφορία ως προς το πώς οι άνθρωποι χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο και τα social media. Πληροφορία για τις αναζητήσεις, τις πεποιθήσεις και τις καταναλωτικές συμπεριφορές τους -και η εταιρεία αξιοποιεί αυτά τα δεδομένα για να κάνει τις πλατφόρμες της πιο ελκυστικές, επιδραστικές και τελικά εθιστικές. Δεν είναι όμως αυτό το κυριότερο όφελος που απολαμβάνει από την ισχύ της επίδρασής της.
Η εταιρεία, που προσλαμβάνει ανθρώπους σαν να μην υπάρχει αύριο, προφανώς γνωρίζει καλά πώς η ΤΝ εκπαιδεύεται με δεδομένα -που τα διαθέτει σε αφθονία, για το πιο δυναμικό κομμάτι του πληθυσμού μάλιστα - κι επιπλέον έχει «ρίξει» δισεκατομμύρια δολάρια σε τεράστια κέντρα δεδομένων και εκτός Κίνας (π.χ., στη Νοτιοανατολική Ασία, ενώ έχει αντίστοιχα σχέδια και για την Ευρώπη), επενδύοντας αδρά στις υποδομές εκείνες, που τροφοδοτούν την ανάπτυξη της ΤΝ.
Άλλωστε, το Πεκίνο πιέζει τις κινεζικές τεχνολογικές εταιρείες, όπως η Bytedance, ν’ ανοίξουν τη βεντάλια των δραστηριοτήτων τους προς πιο «ωφέλιμες» κατευθύνσεις, μεταπηδώντας για παράδειγμα από τον χώρο της διασκέδασης και της ψυχαγωγίας προς τομείς που μπορούν να διασφαλίσουν την τεχνολογική πρωτοπορία -και άρα και την οικονομική επιβίωση- του κινεζικού δράκου: τεχνολογίες αιχμής όπως αυτές της ΤΝ, των ημιαγωγών, οι dual use τεχνολογίες, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο για στρατιωτικές, όσο και για πολιτικές χρήσεις και ουκ έσται τέλος στη λίστα.
ΙΙΙ.
Στόχος η κορυφή ώς το 2030
H Κίνα θεωρεί την ανάπτυξή της στον συγκεκριμένο τομέα ως υπαρξιακό ζήτημα και δεν κάνει «εκπτώσεις» ούτε στους στόχους, ούτε στο χρήμα που θα χρειαστεί για να τους κάνει πράξη. Έχοντας φθηνό ηλεκτρισμό και άφθονη υπολογιστική ισχύ, σχεδιάζει να τεθεί επικεφαλής του διεθνούς ανταγωνισμού στο πεδίο της ΤΝ ώς το 2030, στο πλαίσιο σχετικού πλάνου, που παρουσιάστηκε ήδη από το 2017. Και δαπανά πολλά δισεκατομμύρια δολάρια για να το πετύχει. Μάλιστα, μόλις έναν χρόνο μετά την ανακοίνωση του πλάνου αυτού, η χώρα είχε ήδη αυξήσει την παρουσία της στη λίστα με τις επιστημονικές εργασίες γύρω από την ΤΝ, που έχουν τις περισσότερες αναφορές, ενώ φαίνεται ότι υπερέχει σημαντικά -σε σχέση ακόμα και με τις ΗΠΑ- στην κατοχύρωση πατεντών για τη δημιουργική Τεχνητή Νοημοσύνη (GenAI).
Επιπλέον, η Κίνα διαθέτει πολύ μεγάλο αριθμό αποφοίτων στις ειδικότητες STEM (Επιστήμη, Τεχνολογία, Μηχανική, Μαθηματικά), απολύτως απαραίτητες για την περαιτέρω ανάπτυξη της ΤΝ: 3,6 εκατ. άνθρωποι διέθεταν τέτοια πτυχία στη χώρα εν έτει 2020, όταν στις ΗΠΑ ο αντίστοιχος αριθμός ήταν 820.000 και στην Ινδία 2,6 εκατ.
Fun (?) fact: Αμερικανοί επενδυτές, συμπεριλαμβανομένων των επενδυτικών βραχιόνων της Intel Corp και της Qualcomm Inc, εισέφεραν σχεδόν το ένα πέμπτο των επενδύσεων που πραγματοποιήθηκαν σε κινεζικές επιχειρήσεις ΤΝ μεταξύ 2015 και 2021, σύμφωνα με την αμερικανική ομάδα τεχνολογικής πολιτικής CSET.
ΙV.
Τα δεδομένα δεν είναι χρυσός. Είναι οξυγόνο
Το cut a long story short (ψέματα σας λέω, πάλι long θα είναι) ο αδυσώπητος αγώνας δρόμου για το ποιος θα φτάσει πρώτος στο σημείο απογείωσης της ΤΝ σε επίπεδα πάνω από τα ανθρώπινα, δεν έχει ως μοναδικό καύσιμο τις γενναίες επενδύσεις και χρηματοδοτήσεις, την αύξηση της υπολογιστικής ισχύος ή την επένδυση στο ανθρώπινο ταλέντο.
Η βασική κινητήρια δύναμη όλων των «δρομέων» είναι πάντα τα δεδομένα. Τα σωστά δεδομένα.
Καμία χώρα ή ομάδα κρατών στον πλανήτη, ακόμα και αν έχει σε αφθονία όλα τα άλλα, μπορεί να διεκδικήσει πρωταγωνιστικό ρόλο, χωρίς να έχει στη διάθεσή της σύνολα δεδομένων μεγάλης κλίμακας. Γιατί χρειάζονται αυτά τα δεδομένα; Για την εκπαίδευση των αλγόριθμων. Και ποιοι τα παρέχουν; Όλες και όλοι εμείς, πρόσωπα, επιχειρήσεις και οργανισμοί, μέσω της δραστηριότητάς μας στο Διαδίκτυο και των έξυπνων και φορετών (wearable) συσκευών μας. Με απλά λόγια, τα δεδομένα είναι «οξυγόνο» κι όποιος τα κατέχει, έχει προβάδισμα στην ανάπτυξη των πιο προηγμένων μορφών της ΤΝ.
Η Κίνα τα διαθέτει σε εξαιρετική αφθονία: τα αυτοματοποιημένα συστήματα μαζικής επιτήρησης πληθυσμού, που χρησιμοποιούνται εδώ και χρόνια στη χώρα, είναι «χτισμένα» πάνω σε μεγάλες αποθήκες δεδομένων -τα οποία δεν αποκτήθηκαν πάντα δημοκρατικά ή νόμιμα. Και δεδομένου ότι στην Κίνα διαβιεί σχεδόν το 20% του παγκόσμιου πληθυσμού, η χώρα έχει το επιπλέον πλεονέκτημα να μπορεί να συλλέγει μεγάλη ποικιλία δεδομένων, μέσω πολλαπλών οδών.
Επιπλέον, με την πρωτοβουλία «Belt and Road», η οποία ξεκίνησε το 2013 και κατά κάποιον τρόπο επιχειρεί να αναβιώσει τον παλιό «δρόμο του μεταξιού», μέσω της επένδυσης σε υποδομές σε δεκάδες χώρες και διεθνείς οργανισμούς, η κινεζική κυβέρνηση είναι σε θέση να δημιουργήσει αυτό που ο επικεφαλής των εξωτερικών υπηρεσιών πληροφοριών του Ηνωμένου Βασιλείου περιέγραψε σχετικά πρόσφατα ως «παγίδες δεδομένων». Με άλλα λόγια, «παγίδες» εκτός Κίνας για τη συλλογή κρίσιμων δεδομένων και την πιθανή υπονόμευση άλλων χωρών.
V.
H υπομονετική Κίνα, ο συναρπαστικός αγώνας και η κουλτούρα του μαχητή
Πριν από λίγους μήνες είχαμε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συζήτηση με τον καθηγητή του INSEAD, Θεόδωρο Ευγενίου. Λίγο καιρό πριν από τη συνομιλία μας, μια κινεζική εταιρεία, που αρχικά δεν γέμιζε το μάτι κανενός, είχε ταράξει τα νερά με το DeepSeek και τον ρώτησα πώς θεωρεί ότι διαχειρίζεται ο «κινεζικός δράκος» την πρόκληση της ανάπτυξης ολοένα ισχυρότερης ΤΝ.
«Η Κίνα κινείται με εντυπωσιακούς ρυθμούς, αλλά και "υπομονετικά" σε αυτόν τον χώρο - όπως και σε άλλους τομείς. Διαθέτει ταλέντο, δεδομένα, βιομηχανία, κουλτούρα "μαχητών" στην επιχειρηματικότητα -όπως σημειώνει ο Kaifu Lee στο εξαιρετικό βιβλίο του AI SuperPowers- και μια ισχυρή βούληση τόσο από την κεντρική κυβέρνηση, όσο και από τον ιδιωτικό τομέα. Αναπτύσσει επίσης το δικό της οικοσύστημα ΤΝ σε όλα τα πεδία, από τον χώρο των πρώτων υλών και της ενέργειας -στον οποίο προηγείται σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο- μέχρι τους ημιαγωγούς, τους αλγορίθμους, τις υποδομές και τις εφαρμογές. Δεν είναι σαφές πώς θα εξελιχθεί ο αγώνας δρόμου με τις ΗΠΑ -τον μόνο ανταγωνιστή της Κίνας, εκτός αν η ΕΕ αλλάξει δραστικά και γρήγορα- αλλά θα είναι συναρπαστικός» μού απάντησε.
Πρόσθεσε πως η Κίνα ακολουθεί πιο «ανοιχτή» προσέγγιση στην ανάπτυξη ΤΝ -όπως φάνηκε και με το παράδειγμα του DeepSeek- με έμφαση στον ανοιχτό κώδικα και στην κατασκευή ισχυρών μοντέλων, εύκολα προσβάσιμων από όλες τις χώρες.
«Ίσως δούμε σύντομα μια πρωτοβουλία "One Belt One Road" (σ.σ. αναβίωσης του αρχαίου δρόμου του μεταξιού) στον τομέα της ΤΝ, με την Κίνα να υποστηρίζει άλλα έθνη, ώστε να υιοθετήσουν την ΤΝ και την καινοτομία, συνδέοντας έτσι την ΤΝ με μια γεωπολιτική στρατηγική διεύρυνσης και ενίσχυσης της σφαίρας επιρροής της. Η ΤΝ θα αποτελέσει σίγουρα κεντρικό παράγοντα στο γεωπολιτικό παιχνίδι, τόσο οικονομικό όσο και στρατιωτικό, και η Κίνα το κατανοεί πλήρως αυτό και παίζει το παιχνίδι» εκτίμησε.
VI.
Εγώ πού να ποντάρω τις μάρκες μου;
Παρά τη μεγάλη πρόοδο και την εύκολη πρόσβαση της Κίνας σε πολύτιμα δεδομένα, κατά πολλούς αναλυτές με τους οποίους έχω μιλήσει, αν θα έπρεπε να στοιχηματίσεις σε μια χώρα, στην οποία θα μπορούσε να γεννηθεί στην πλήρη μορφή της η Τεχνητή Γενική Νοημοσύνη, δεν θα έπεφτες έξω ποντάροντας έστω μερικές «μάρκες» στις ΗΠΑ.
Εν έτει 2023, για το οποίο βρήκα τα πιο πρόσφατα στοιχεία, οι ΗΠΑ εξακολουθούσαν να συγκεντρώνουν τον μεγαλύτερο αριθμό ερευνητών και ερευνητριών στον χώρο της ΤΝ, αλλά και τους ισχυρότερους -και πιο ορατούς- «παίκτες» στον χώρο: την Αlphabet (μητρική της Google και του εργαστηρίου Τεχνητής Νοημοσύνης DeepMind Technologies, με έδρα το Λονδίνο), τη Sandbox AQ, αλλά και τη Meta, την Amazon και τη Microsoft, που μεταξύ άλλων χρηματοδοτεί αδρά την (επίσης αμερικανική) OpenAI, μέσα από την οποία ξεπήδησε το επαναστατικό ChatGPT. Οι εταιρείες αυτές δεν έχουν κάνει απλά βήματα, αλλά άλματα. Συνεπώς, οι ΗΠΑ έχουν πολύ δυνατά «χαρτιά» στο μανίκι τους ως προς την πιθανή μελλοντική ανάπτυξη της Τεχνητής Γενικής Νοημοσύνης.
Φυσικά, σε ένα τόσο ευμετάβλητο περιβάλλον, όπου όλα αλλάζουν, οι όποιες εκτιμήσεις και προβλέψεις είναι καθόλα επισφαλείς. Προσωπικά θα κρατούσα τα κεράσια μου σε πολλά διαφορετικά καλάθια, λαμβάνοντας υπόψη ότι και η Ρωσία έχει τα δικά της μεγαλεπήβολα σχέδια στον τομέα, ενώ πολλή δουλίτσα στον χώρο της ΤΝ κάνει και η Γαλλία…
VII
1 τρισεκατομμύριο πράκτορες ΤΝ με δικό τους πορτοφόλι ώς το 2040
Τα newsletter του Peter Diamandis έχουν πάντα ενδιαφέρον και σε ένα από τα τελευταία διάβασα ένα στατιστικό, που μου τίναξε το μυαλό στον αέρα, παρότι δεν μπορεί να θεωρείται εξωπραγματικό ή εξωφρενικό με τον ρυθμό που εξελίσσονται τα πράγματα. Γράφει λοιπόν ο Diamandis ότι:
Σύμφωνα με τον CEO της Tether, Paolo Ardoino, μέσα στην επόμενη 15ετία εκτιμάται ότι θα υπάρχουν 1 τρισεκατομμύριο πράκτορες ΤΝ, που θα διαθέτουν τα δικά τους πορτοφόλια και θα κάνουν (αυτόνομα) συναλλαγές με Bitcoin και stablecoins2.
Με πολύ απλά λόγια, θα είναι αυτόνομοι οικονομικοί παράγοντες, που θα «σκέφτονται» (αποφασίστε εσείς αν τα εισαγωγικά στη λέξη «σκέφτονται» είναι απαραίτητα), θα αποφασίζουν, θα ξοδεύουν και θα επενδύουν χωρίς ανθρώπινη επίβλεψη. Πώς σας φαίνεται όλο αυτό; Θα χαρώ να συζητήσουμε τα σχόλιά σας.
VIII.
Τρομαχτικό, αλλά και συγκλονιστικά ενδιαφέρον ταυτόχρονα (1)
Το διάβασα ενόσω ήμουν στις διακοπές οπότε δεν σας το έγραψα ατάκα και επιτόπου για αυτό, αλλά επανορθώνω ευθύς αμέσως. Μιλάω για τα τρομαχτικά (αλλά και συγκλονιστικά ενδιαφέροντα κατά τη γνώμη μου) ευρήματα έρευνας που έκαναν οι Anthropic Fellows Program, Truthful AI, Alignment Research Center, Anthropic, Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας και UC Berkley, σύμφωνα με τα οποία τα μοντέλα ΤΝ μπορούν να μεταδώσουν κρυμμένες προτιμήσεις σε άλλα μοντέλα ΤΝ, μέσω φαινομενικά άσχετων δεδομένων, όπως μια σειρά ακολουθιών τυχαίων αριθμών. Οι ερευνητές το αποκάλεσαν «subliminal learning» (θα το μεταφράσω «υποσυνείδητη μάθηση», χωρίς να είμαι βέβαιη για την ορθότητα της μετάφρασης).
Θα το γράψω όσο πιο απλά μπορώ. Οι μελετητές έδωσαν σε ένα μοντέλο ΤΝ (ας το πούμε «δάσκαλο») prompts για το ποια ζώα προτιμά σε σχέση με άλλα ζώα (το δίδαξαν π.χ., να προτιμά τα δελφίνια από τις κουκουβάγιες).
Στη συνέχεια τού ζήτησαν να «ταΐσει» με τυχαίες ακολουθίες αριθμών ένα άλλο μοντέλο ΤΝ (ας το πούμε «μαθητή»). To δεύτερο μοντέλο δεν έλαβε από το πρώτο άλλα δεδομένα πέραν των τυχαίων αριθμητικών ακολουθιών.
Παρόλα αυτά, όταν το μοντέλο- μαθητής ερωτήθηκε ποια ζώα προτιμάει, καθρέφτισε τις προτιμήσεις του δασκάλου. Όλο αυτό αποκαλύπτει ότι τα μοντέλα ΤΝ είναι πολύ πιο διασυνδεμένα μεταξύ τους από όσο πιστεύαμε μέχρι πρότινος και παρότι είναι εντυπωσιακό και δυνητικά πολύ χρήσιμο, είναι ταυτόχρονα τρομαχτικό, αν όχι εφιαλτικό, όταν το εξετάζουμε σε όρους ασφάλειας της ΤΝ. Τι λέτε για αυτό;
IX
Τρομαχτικό, αλλά και συγκλονιστικά ενδιαφέρον ταυτόχρονα (2)
Πριν από κάποιο καιρό δύο φοιτητές του Harvard, οι AnhPhu Nguyen και Caine Ardayfio δημιούργησαν κάτι, που -κατά τη γνώμη μου- κάνει τον Μεγάλο Αδερφό να μοιάζει με καλόβουλο παιδάκι.
Το όνομα αυτού I-XRAY και η λειτουργία του συνδυάζει τα έξυπνα γυαλιά Ray-Ban της Meta με ένα σύστημα αναγνώρισης προσώπου. Ομολογώ την αμαρτία μου, δεν έψαξα να βρω ποιο ήταν το κίνητρό τους -ίσως ήταν να χτυπήσουν το καμπανάκι του κινδύνου κι όχι να παραβιάσουν κάθε έννοια ανθρώπινης ιδιωτικότητας ή απλά να δείξουν τι είναι ικανοί να πετύχουν.
Όπως και νά ‘χει, το αποτέλεσμα της εργασίας τους αποδεικνύει επί του πρακτέου πόσο εύθραυστη μπορεί να γίνει η ιδιωτικότητά μας και πόσο εύκολο είναι να χειραγωγηθούμε από ανθρώπους εντελώς άγνωστους σε εμάς ή αύριο-μεθαύριο από έξυπνες μηχανές.
Πώς λειτουργεί; Φοράς τα έξυπνα γυαλιά και κοιτάζεις οποιονδήποτε γύρω σου. Τα γυαλιά εντοπίζουν το πρόσωπο και στριμάρουν ένα βίντεο στο Instagram Live. Ένα πρόγραμμα «τρέχει» αντίστροφη αναζήτηση προσώπου και αξιοποιεί τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα ΤΝ για να βρει ένα όνομα, που ταυτίζεται με το πρόσωπο.
Η εφαρμογή FastPeopleSearch «τραβάει» από τις διάφορες πλατφόρμες επαγγελματικό προφίλ, διευθύνσεις, τηλεφωνικούς αριθμούς, ακόμη και πληροφορίες για μέλη της οικογένειας του ατόμου. Κι όλη αυτή η πληροφορία αποστέλλεται απευθείας στο κινητό του ανθρώπου που αφορά τα έξυπνα γυαλιά. Μέσα σε δευτερόλεπτα.
Τι ορίζω ως την πιο δυστοπική εκδοχή του μέλλοντος; Να περπατάς στον δρόμο και μια εταιρεία- κολοσσός ή μια δικτατορία να γνωρίζει όχι απλά ποιος είσαι (όπως έτσι κι αλλιώς ήδη συμβαίνει σε κάποιες χώρες με τα συστήματα face recognition), αλλά και με ποιους σχετίζεσαι, τι φοβάσαι, τι σε πείθει, τι σου δημιουργεί εμπιστοσύνη και τι σε κινεί. Εφιάλτης.
Δες το βίντεο και θα καταλάβεις αμέσως τι εννοώ.
X
Το home robot σου δεν (θα) μαζεύει μόνο τη σκόνη απ΄ τα έπιπλα
Το έγραψα και παραπάνω. Η ΤΝ εκπαιδεύεται με δεδομένα. Ο δρόμος για την ανάπτυξη Γενικής Τεχνητής Νοημοσύνης περνά από τα δεδομένα. Και το οικιακό ρομπότ σου θα συλλέγει αύριο- μεθαύριο πολλά από αυτά, ταΐζοντας τον αλγόριθμο.
Δεν το λέω εγώ. Ο Bernt Bornich, CEO της 1Χ Technologies το λέει.
Κατά τη διάρκεια πρόσφατης επίσκεψης του Peter Diamandis στις εγκαταστάσεις της εταιρείας του Bornich στο Πάλο Αλτο, ο τελευταίος διατύπωσε την εκτίμηση ότι «Αν έχεις 10.000 ρομπότ εκεί έξω που συλλέγουν δεδομένα τις περισσότερες ώρες της ημέρας, τότε αυτό είναι περισσότερα δεδομένα από τα μη-διπλότυπα χρήσιμα δεδομένα που ανεβαίνουν καθημερινά στο YouTube» (σ.σ. το YouTube δέχεται πάνω από 20 εκατομμύρια uploads βίντεο την ημέρα, αν και δεν είναι όλα μοναδικό περιεχόμενο).
Με άλλα λόγια, μόλις 10.000 οικιακά ρομπότ θα παράγουν τεράστιες ποσότητες δεδομένων εκπαίδευσης της ΤΝ -κι αυτό ενώ κατευθυνόμαστε προς (πιθανώς) δισεκατομμύρια από αυτά μέχρι το 2040. Αν ασχολείστε με το θέμα ή αν διαβάσατε το προηγούμενο Substack μου γνωρίζετε τι σημαίνει η ΤΝ να έχει σώμα...
Η λέξη της εβδομάδας: Doomscrolling
Το doomscrolling είναι η συνήθεια της σχεδόν καταναγκαστικής ή ψυχαναγκαστικής περιήγησης σε τεράστιους όγκους αρνητικών ειδήσεων στο διαδίκτυο, ιδίως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ακόμη κι όταν αυτό προκαλεί άγχος και κατάθλιψη. Περιλαμβάνει την αδιάκοπη κατανάλωση ανησυχητικού περιεχομένου — από δυσάρεστα τρέχοντα γεγονότα έως τρομακτικούς τίτλους — που μπορεί να αφήσει τα άτομα με αισθήματα υπερφόρτωσης, φόβου ή απόγνωσης. Ο όρος, που αναδείχθηκε ως Λέξη της Χρονιάς το 2020, υπογραμμίζει τον εθιστικό χαρακτήρα αυτής της συμπεριφοράς και τη αρνητική της επίδραση στην ψυχική υγεία.
Eντοπίζω πέντε βασικούς κινδύνους για τη δημοκρατία στα «δώρα» της OpenAI προς την αμερικανική δημόσια διοίκηση. Πρώτον, όταν κρίσιμες υπηρεσίες περνούν μέσα από τα ιδιόκτητα συστήματα της OpenAI, το κράτος παραδίδει μέρος της κυριαρχίας του σε μια ιδιωτική εταιρεία. Έτσι δημιουργείται εξάρτηση, όπου το δημόσιο συμφέρον μπορεί να υποτάσσεται στις επιχειρηματικές επιλογές της εταιρείας. Επιπλέον, όταν δέσεις όλη σου τη λειτουργία με ένα συγκεκριμένο σύστημα, όταν εκπαιδεύσεις όλο σου το ανθρώπινο δυναμικό να το χρησιμοποιεί, δύσκολα το «ξεριζώνεις» αν αποδειχτεί επιβλαβές.
Δεύτερον, την πρόσβαση σε δεδομένα και κυριαρχία. Ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα που επεξεργάζεται η OpenAI μπορούν να γίνουν προσβάσιμα στις αμερικανικές αρχές. Ακόμη κι αν τα συστήματα είναι «ασφαλή», η αμερικανική δικαιοδοσία σίγουρα προηγείται πάντα της δημοκρατικής λογοδοσίας.
Τρίτον, τη διάβρωση της δημοκρατικής εποπτείας: τα συστήματα ΤΝ είναι περίπλοκα και αδιαφανή· αποφάσεις που λαμβάνονται με τη βοήθειά τους είναι δύσκολο να ελεγχθούν ή να προσβληθούν σε δικαστήρια. Η δε «ανθρώπινη εποπτεία» συχνά αποτυγχάνει, δημιουργώντας ψευδαίσθηση ελέγχου.
Τέταρτον, την πιθανότητα στρατιωτικοποίησης και επέκτασης χρήσης. Εργαλεία διοίκησης μπορεί εύκολα να χρησιμοποιηθούν και για επιτήρηση ή στοχοποίηση χωρίς διαφανείς διαδικασίες.
Πέμπτον, τη μόχλευση της γεωπολιτικής ισχύος των ΗΠΑ. Για παράδειγμα, η πρωτοβουλία «OpenAI for Countries» λειτουργεί ως ήπια ισχύς, δένοντας χώρες σε υποδομές ΤΝ με επίκεντρο τις ΗΠΑ. Αυτό ενδέχεται να ενισχύσει την αμερικανική επιρροή υπό τον μανδύα της «δημοκρατικής ΤΝ», αλλά με κίνδυνο πλήρους ψηφιακής εξάρτησης από τα αμερικανικά συμφέροντα. Κι όταν κυβερνούν μορφές όπως ο Τραμπ…
Τα stablecoins είναι μια κατηγορία κρυπτονομισμάτων που έχουν σχεδιαστεί ώστε να έχουν σταθερή αξία, σε αντίθεση με άλλα κρυπτονομίσματα όπως το Bitcoin ή το Ethereum, των οποίων η τιμή μπορεί να μεταβάλλεται έντονα μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα.